نکات کلیدی برای فضایی امن و کارآمد
تصور کنید فردی که از ویلچر استفاده می‌کند، برای استفاده از سرویس بهداشتی با چالش‌هایی مانند درِ ورودی باریک، فضای داخلی غیرقابل مانور، یا فقدان دستگیره‌های حمایتی روبرو شود. این موانع ساده می‌توانند به اضطراب، شرمساری و حتی خطرات سلامتی برای افراد دارای معلولیت تبدیل شوند.
دسترسی به فضاهای عمومی برای همه افراد، حق مسلم شهروندی است. این امر به ویژه در مورد سرویس‌های بهداشتی صدق می‌کند، جایی که حریم خصوصی و استقلال فردی نقشی اساسی ایفا می‌کنند. با این حال، بسیاری از سرویس‌های بهداشتی برای افراد دارای معلولیت طراحی نشده‌اند، که می‌تواند مانع از مشارکت کامل آنها در جامعه شود.
خوشبختانه، با رعایت اصول ساده طراحی، می‌توان سرویس‌های بهداشتی را به فضاهایی امن، قابل دسترس و فراگیر برای همه افراد تبدیل کرد. در این مقاله، به بررسی برخی از این اصول کلیدی می‌پردازیم.
یکی از چالش‌های مهم در سرویس بهداشتی برای معلولین: کمبود فضای مانور
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که افراد دارای معلولیت، به خصوص ویلچر سواران، در سرویس‌های بهداشتی با آن روبرو می‌شوند، کمبود فضای مانور است. این فضا برای چرخش ویلچر، جابجایی و انجام فعالیت‌های مختلف مانند استفاده از توالت، روشویی و دوش حمام ضروری است.
تبعات کمبود فضای مانور:
عدم استقلال: فرد معلول ممکن است برای انجام امور بهداشتی به کمک دیگران نیاز داشته باشد، که این امر به استقلال و عزت نفس او لطمه می‌زند.
خطر آسیب‌دیدگی: فضای محدود می‌تواند خطر برخورد با اشیاء، زمین خوردن و جراحت را افزایش دهد.
استرس و اضطراب: استفاده از سرویس بهداشتی در فضایی که تنگ و غیرقابل دسترس است، می‌تواند برای فرد معلول استرس‌زا و اضطراب‌آور باشد.
دسترسی به آمار دقیق در مورد تعداد سرویس‌های بهداشتی عمومی که برای افراد معلول مناسب‌سازی شده‌اند، می‌تواند به برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در این زمینه کمک کند. همچنین، این آمار می‌تواند به ارتقای آگاهی عمومی در مورد حقوق افراد معلول و ضرورت مناسب‌سازی اماکن عمومی برای آنها کمک کند.
نکات کلیدی طراحی
در اینجا به برخی از مهم‌ترین نکات در طراحی سرویس بهداشتی برای معلولین اشاره می‌کنیم:
1. فضای کافی:
فضای داخلی باید به اندازه‌ای باشد که فرد معلول به راحتی با ویلچر در آن بچرخد و از تمامی تجهیزات و امکانات آن استفاده کند.
حداقل ابعاد فضا مطابق با استانداردها و ضوابط طراحی باید در نظر گرفته شود.
2. ورودی قابل دسترس:
عرض در ورودی باید حداقل 90 سانتی‌متر باشد تا عبور و مرور ویلچر به سهولت انجام شود.
درب باید به سمت بیرون باز شود و قفل آن به گونه‌ای باشد که فرد معلول به راحتی بتواند آن را باز و بسته کند.
3. کفپوش ضد لغزش:
از کفپوش‌های مرغوب و با اصطکاک بالا استفاده شود تا از سر خوردن افراد جلوگیری شود.
سطح کف باید صاف و بدون هرگونه پستی و بلندی باشد.
4. شیب ملایم:
در صورت وجود اختلاف سطح، باید از شیب‌های ملایم و استاندارد (حداکثر 1:12) و رمپ‌های مناسب با نرده‌های دستگیره استفاده شود.
5. دستگیره‌های حمایتی:
دستگیره‌های حمایتی باید در مکان‌های مناسب، مانند اطراف توالت، روشویی، دوش و در مجاورت درب ورودی و خروجی، نصب شوند.
این دستگیره‌ها باید از جنس محکم و در ارتفاع مناسب برای افراد معلول (معمولاً بین 80 تا 90 سانتی‌متر از سطح زمین) باشند.
6. ارتفاع مناسب تجهیزات:
ارتفاع روشویی، شیر آب، آینه و سایر تجهیزات باید به گونه‌ای باشد که برای افراد معلول به راحتی قابل دسترس باشد.
ارتفاع استاندارد روشویی بین 80 تا 85 سانتی‌متر از سطح زمین است.
7. فضای کافی زیر روشویی:
فضای زیر روشویی باید به اندازه کافی open باشد تا فرد معلول بتواند به راحتی با ویلچر به آن نزدیک شود.
حداقل عمق فضای زیر روشویی باید 60 سانتی‌متر باشد.
8. آینه‌های قابل تنظیم:
آینه‌ها باید قابل تنظیم باشند تا افراد با قدهای مختلف به راحتی بتوانند از آنها استفاده کنند.
9. دوش حمام قابل دسترس:
دوش حمام باید دارای فضای کافی برای مانور ویلچر و همچنین نشیمن‌گاه و دستگیره‌های حمایتی باشد.
کف دوش باید از جنس ضد لغزش باشد و شیب ملایمی برای تخلیه آب داشته باشد.
10. سیستم‌های هشدار دهنده:
نصب سیستم‌های هشدار دهنده صوتی یا تصویری برای کمک به افراد دارای معلولیت شنوایی یا بینایی
نکات تکمیلی:
در صورت نیاز به استفاده از روشویی دیواری، باید از نوع مخصوص معلولین با ارتفاع و ابعاد مناسب استفاده شود.
شیرآلات باید اهرمی و به گونه‌ای باشند که افراد معلول به راحتی بتوانند از آنها استفاده کنند.
رنگ روشن و کنتراست مناسب در کف و دیوارها بهبود دید افراد کم‌بینا را به همراه خواهد داشت.
نصب دستگیره‌های کمکی در کنار توالت فرنگی و نرده‌های حمایتی در اطراف دوش حمام امنیت و سهولت استفاده از این تجهیزات را افزایش می‌دهد.
استفاده از شیرآلات چشمی و سنسورهای اتوماتیک می‌تواند به استقلال افراد معلول در انجام امور بهداشتی کمک کند.
نتیجه‌گیری
با در نظر گرفتن این اصول ساده طراحی، می‌توان سرویس‌های بهداشتی را به فضاهایی امن، قابل دسترس و فراگیر برای همه افراد تبدیل کرد. این امر نه تنها به افراد دارای معلولیت کمک می‌کند تا استقلال و عزت نفس خود را حفظ کنند، بلکه به نفع کل جامعه خواهد بود.